Dinosaurussen 🦖🦕

Wat zijn dinosaurussen?

Dinosaurussen, ook wel dino's genoemd, waren grote (en kleine!) dieren die op onze aarde leefden, zo’n 230 miljoen jaar geleden. Ze liepen rond op het land, zwommen in het water en sommige konden zelfs een beetje vliegen. Het bijzondere aan dinosaurussen is dat ze heel anders waren dan de dieren die we nu kennen.
De naam 'dinosaurus' betekent eigenlijk 'verschrikkelijke hagedis'. Niet alle dinosaurussen waren eng, maar sommige waren juist heel vriendelijk en aten planten.

Is het dinosauriërs of dinosaurussen?

Beide woorden worden gebruikt en zijn goed in het Nederlands, maar er is een klein verschil:

Dinosauriërs

• Dit is de meest gangbare vorm en wordt het vaakst gebruikt in boeken, wetenschappelijke teksten en in de spreektaal.
• Het komt van het oorspronkelijke Latijnse woord Dinosauria en klinkt iets 'deftiger'.

Dinosaurussen

• Deze vorm is ook goed, maar wordt minder vaak gebruikt.
• Het is een wat meer 'vernederlandste' vorm en klinkt wat minder 'officieel'.

Kortom, je kunt beide gebruiken, maar dinosauriërs is de meest gebruikte vorm in de Nederlandse taal.

Soorten dino's

Er zijn heel veel soorten dinosaurussen geweest, wel duizenden! Dit zijn een aantal bekende soorten en leuke weetjes:

Plaatje Stegosaurus in Julianatoren

🦖

Tyrannosaurus rex

• Een vleeseter met scherpe tanden.
• Hij liep op twee poten en had kleine armpjes.
• Een van de grootste en meest angstaanjagende dinosaurussen.

Triceratops

• Een planteneter met drie hoorns op zijn kop.
• Hij had een grote schild om zich te beschermen tegen roofdieren.
• Triceratops leefde in kuddes, een soort familiegroep.

Velociraptor

• Een slimme en snelle vleeseter.
• Velociraptors waren kleiner dan in films wordt getoond, ongeveer zo groot als een kalkoen.
• Ze werkten samen in groepen om hun prooi te vangen.

Stegosaurus

• Een planteneter met grote platen op zijn rug en stekels aan zijn staart.
• Die platen hielpen waarschijnlijk om warm te blijven of om roofdieren af te schrikken.
• Stegosaurussen waren rustige dieren, maar ze konden zichzelf goed verdedigen.

Knutsel met Stegosaurus

Ankylosaurus

• Een planteneter die eruitzag als een levende tank.
• Hij had een harde, bepantserde rug en een grote knots aan zijn staart.
• Met die staart kon hij zichzelf verdedigen tegen roofdieren zoals de Tyrannosaurus rex.

Pteranodon

• Een Pterodactylus is geen echte dinosaurus, maar een vliegende reptiel.
• Hij had enorme vleugels en kon door de lucht zweven.
• Hij ving vis met zijn lange snavel.

Mosasaurus

• Een reusachtig zeereptiel dat in de oceaan leefde.
• Hij was een van de grootste roofdieren van zijn tijd.
• Mosasaurussen aten vis, andere zeedieren en soms zelfs kleine dinosaurussen die in het water terechtkwamen.

Sauropoda

🦕

• Een hele grote planteneter met een lange nek.
• Hij gebruikte zijn nek om bladeren uit hoge bomen te eten.
• Hij kon wel 25 meter lang worden, bijna net zo groot als een flatgebouw.

De dino-soorten Brachiosaurus, Apatosaurus, Brontosaurus, en Diplodocus zijn niet hetzelfde, maar ze lijken wel op elkaar omdat het allemaal reusachtige plantenetende dinosaurussen zijn. Ze horen dus allemaal tot de groep sauropoden. Ze hebben lange nekken, kleine hoofden, en grote lichamen, maar er zijn belangrijke verschillen tussen hen:

Brachiosaurus

• Kenmerken:
  • Brachiosaurus had een opvallend lange nek die bijna recht omhoog stond.
  • Zijn voorpoten waren langer dan zijn achterpoten, waardoor hij een beetje naar voren ("leunend") liep.
  • Hij at bladeren van hoge bomen.
• Grootte: Tot 25 meter lang en ongeveer 15 meter hoog.
• Leefgebied: Noord-Amerika en mogelijk Afrika.

Apatosaurus

• Kenmerken:
  • Apatosaurus had een stevige, dikke nek die minder flexibel was dan die van andere sauropoden.
  • Hij had een lange staart die hij mogelijk als zweep gebruikte.
  • Hij liep op vier poten en gebruikte zijn nek om lage planten te eten.
• Grootte: Ongeveer 22 meter lang.
• Leefgebied: Noord-Amerika.

Brontosaurus

• Kenmerken:
  • Brontosaurus lijkt sterk op Apatosaurus, omdat ze lange tijd als dezelfde soort werden gezien.
  • In 2015 concludeerden wetenschappers dat Brontosaurus tóch een aparte dino is.
  • Hij had een iets slanker lichaam en langere nek dan Apatosaurus.
• Grootte: Ongeveer 22 meter lang.
• Leefgebied: Noord-Amerika.

Diplodocus

• Kenmerken:
  • Diplodocus had een heel lange, dunne nek en een hele lange staart.
  • Hij was slanker en lichter gebouwd dan de andere sauropoden.
  • Zijn tanden waren aan de voorkant van zijn mond geschikt om bladeren van lage planten te strippen.
• Grootte: Tot 30 meter lang, maar minder zwaar dan de andere sauropoden.
• Leefgebied: Noord-Amerika.

Belangrijkste verschillen:

Hoe weten we eigenlijk dat dinosaurussen bestonden?

We weten dat dinosaurussen bestonden doordat we fossielen vinden. Dat zijn versteende botten, tanden en voetafdrukken die wetenschappers hebben opgegraven. Door al die botten aan elkaar te plakken, kunnen ze zien hoe een dinosaurus eruitzag.

🐦

Vogels

Soms vinden ze ook eieren van dinosaurussen. Wist je dat sommige dino's net als vogels eieren legden?

Vogels zijn de verre familie van dinosaurussen, namelijk de theropoden. Theropoden waren vleesetende dinosauriërs zoals de Velociraptor en Tyrannosaurus rex. Fossielen hebben aangetoond dat veel theropoden veren hadden en anatomische overeenkomsten met moderne vogels. Belangrijke punten:

Moderne vogels zoals jij die kent zijn de enige levende dinosauriërs van vandaag.

Waarom zijn ze uitgestorven?

De dinosaurussen zijn ongeveer 66 miljoen jaar geleden uitgestorven. Hoe dat precies kwam, weten we niet helemaal zeker. De meeste wetenschappers denken dat er een enorme meteoriet op aarde is gevallen. Dit heet een inslag. Door die inslag veranderde het klimaat heel snel, waardoor veel dieren, ook de dino’s, niet meer konden overleven.

Andere interessante weetjes... Wist je namelijk dat...?

• Sommige dinosaurussen zo klein waren als een kip?
• De grootste dino wel 40 meter lang was? Dat is net zo lang als vier bussen achter elkaar!
• Sommige dinosaurussen veren hadden? Dat maakt ze een beetje zoals vogels.
• De meeste dinosaurussen planten aten en niet vlees? Slechts een klein deel was vleeseter.

Waarom zijn dinosaurussen zo interessant?

Dinosaurussen zijn spannend omdat ze zoveel verschillende vormen en maten hadden. Ze zijn helemaal uitgestorven, maar we blijven er dingen over leren. Je komt ze over tegen: als speelgoed, in museums, op kleurplaten en natuurlijk in films zoals Jurassic Park.